Kültür Sanat
Kitap Tanıtımı-Kitabu’t Tahriş
Dırar b. Amr’ın “Kitabu’t Tahriş’i, hadis rivayet tarihinin en eski eserlerinden biridir.
Dırar b. Amr’ın (ö.200/815) Kitabu’t Tahriş’i, İslam'ın ilk dönemlerindeki siyasi itikadi fıkhi tartışmaların ve çekişmelerin hadis üzerinde yürütülen boyutunu ele alan en eski eserlerden biridir. Hicri 2. asırlardaki tartışmalara bizatihi Tanık olmuş dönemin önde gelen düşünürlerinden olan Dırar, siyasi ve itikadi fırkaların kendi görüşlerini desteklemek ve muhalifin mahkum etmek için nassları özellikle hadisleri, sahih ve zayıf olduklarına bakmaksızın nasıl kullandıklarına dair ilgi çekici bilgiler vermiştir.
Hadis tarihi ile ilgilenenlerin malumu olduğu üzere sahabe devrenin sonunda başlayan iç savaşların İslam düşüncesindeki yansımalarından biri de, Hz. Peygamber’in otoritesinin çeşitli şekillerde istismarı olmuştur. Siyasi karışıklıklar sonucunda ortaya çıkan kimi gruplar görüşlerini hadislere doğrultma yoluna giderken, art niyetli kimseler de açık bir şekilde hadis uydurarak ya da var olan hadisler üzerinde tahrifat yaparak Hz. Peygamberin sünnetini bulandırmaya çalıştılar.
Hadis uydurma hareketi değişik şekillerde tezahür etmiş, bazı mutaassıplar kendi mezhep ve mezheplerini desteklemek muhaliflerini ise kötülemek üzere hadis uydurmuş veya sadece kendi arzularına uygun rivayetleri kullanmıştır. Şeklen Müslüman olmuş ancak İslam'ı içine sindirememiş art niyetli kimseler de dini ifsat eden ve gözden düşüren rivayetler uydurdular. Bazı cahil dindarlar ise iyilikleri özendirmek kötülüklerden kaçınmak için hadis uydurma yoluna gittiler. Garip hikayeler anlatarak insanların ilgisini çekmek, çıkar sağlamak amacıyla idarecilerin arzuları doğrultusunda veya bunların yaptıklarını meşru gösterme babında hadis uydurmuş olanların sayısı da az değildir.
Dırar b. Amr’ın eseri hakkında
Dırar b. Amr’ın “Kitabu’t Tahriş’i, hadis rivayet tarihinin en eski eserlerinden biridir. En orijinali Yemen’de Mektebetu Medineti Şehare’de, El Fevaid adlı mecmuanın 62-117 varakları arasında yer almaktadır.
Dırar bu eserini, ilk ihtilafların nasıl başladığını, Müslümanların birliğinin nasıl bozulduğunu, ümmetin yolunun nasıl şaşırdığını cevaplamak için yazdığını belirtmektedir. Dırar bu soruları öncelikle geçmiş kavimlerin ihtilaf sebeplerine değinerek cevaplamaya başlamış ve özele şöyle demiştir:
“Kuran’ı Kerim'de insanlar Allah'ın emir ve yasaklarını uymaya davet edilmiş bunlara uyumaları veya aykırı davranmaları halinde cezalandırılacakları bildirilmiştir. Allah'ın emrine karşı gelenlerin ibret verici akıbetleri peygamberin mücadeleleri bağlamında uzun uzun anlatılmıştır. Hazreti Muhammed'in ümmetinin de geçmiş kavimleri hatalarını tekrar etmesi halinde aynı akibete uğrayacağı belirtilmiştir. Yahudiler ve Hristiyanlar, peygamberlerinden sonra Samiri ve Pavlus tarafından saptırılmıştır.
Hz Peygamber Müslümanları aynı hatalara düşmemeleri konusunda açıkça uyarmıştır. Aksi takdirde Aynı akibet onlar için de kaçınılmaz olur. Bu Allah'ın bir kanunuydu ve Allah bütün ümmetlere uyguladığı bu kanunu bu Ümmet içinde değiştirecek değildir. Dırar'a göre bu açık uyarılara rağmen Hazreti peygamberin vefatından Kısa bir süre sonra Müslümanlar birbirlerine düştüler, geçmiş kavimlerin hatalarını tekrar ettiler ve aynı akıbete uğradılar.”
Ümmet arasındaki ilk ihtilaflar Hazreti Osman'ın şehadeti ve akabinde çıkan iç savaşlarla başlamıştır. Ancak o kitabında bu ihtilaflar üzerinde durmaz. Onun üzerinde durduğu konu fiilen bitmiş gibi görünen iç savaşların daha sonraki dönemlerde rivayetler üzerinden devam etmesidir. Fitneden sonra Ümmet arasında çıkan gruplar kendi hevalarına uygun haberleri rivayet ederek ve rivayetleri kendi hevalarına göre yorumlayarak aynı mücadeleyi hadisler üzerinden yürüttüler. Böylece birbirlerini yıprattılar birbirlerinin kanlarını ve mallarını mübah kıldılar.
Dırarın eserine isim olarak seçtiği et tahriş kelimesi lügatte, horoz, koç, deve, aslan köpek gibi hayvanları dövüştürmek anlamına gelir. “Et tahriş”,insanların arasını açma birbirine düşürme aralarına fitne sokmak onları yıpratma savaşa sürükleme anlamına da gelmektedir. Dırar’ın kullandığı tahriş kelimesinin insanları birbirlerine düşürme anlamına gelmektedir.
Kitap hadis ve hadis tarihi ile ilgilenenler açısından tarihi bir önem arz etmekte ve meraklılarına önemli bilgiler vermektedir.
Küre Medya
Kültür Sanat
